“Nhuận tràng là gì?” và “thực trạng làm dụng thuốc nhuận tràng hiện nay ra sao?” là hai vấn đề đang được nhiều người quan tâm khi nhắc đến từ khóa nhuận tràng.
Thuốc nhuận tràng được xem như chất xúc tác để kích thích cơ thể đi tiêu dễ dàng hơn và giảm bớt khó chịu, mệt mỏi do táo bón gây ra. Thế nhưng, ngày càng có nhiều người lạm dụng thuốc nhuận tràng dẫn đến những hậu quả nặng nề và tổn hại đến cơ thể.
Trong bài viết dưới đây, hãy cùng nhà thuốc Huy Mai tìm hiểu chi tiết nhuận tràng là gì? Thuốc nhuận tràng là gì? Làm thế nào để hạn chế lạm dụng thuốc nhuận tràng trong điều trị táo bón nhé.
Nhuận tràng là gì? Thuốc nhuận tràng có mấy loại?
Nhuận tràng là thuật ngữ thường dùng để chỉ việc “bôi trơn” ruột bằng thực phẩm hoặc thuốc, giúp phân di chuyển với tốc độ nhanh hơn khi có nhu cầu đi đại tiện. Nhuận tràng sẽ giúp giảm bớt lượng chất thải trong cơ thể và phòng ngừa các bệnh lý như viêm loét dạ dày, táo bón, u ruột kết…
Thuốc nhuận tràng được chia làm nhiều loại với cách sử dụng và liều lượng khác nhau
Theo định nghĩa trên, thuốc nhuận tràng chính là những loại thuốc dùng để kích thích nhu động ruột và tăng khối lượng, cũng như tần suất phân nhiều hơn. Vì thế, loại thuốc này thường được chỉ định trong điều trị táo bón tạm thời. Hiện tại, thuốc nhuận tràng được chia làm 5 loại gồm:
- Thuốc nhuận tràng làm tăng khối lượng phân: Các loại thuốc này hoạt động bằng cách tăng hàm lượng nước và phân để chúng di chuyển qua ruột nhanh hơn. Ví dụ như canxi polycarbophil, chất xơ methylcellulose, psyllium hoặc dextrin lúa mì.
- Thuốc nhuận tràng bôi trơn: Hoạt chất dầu khoáng trong các loại thuốc này sẽ giúp bôi trơn thành ruột và làm mềm phân để chúng không gây tắc nghẽn đường ruột, cũng như quá trình đào thải diễn ra trơn tru hơn. Trên thực tế, các loại thuốc này thường được biết đến với tên gọi là thuốc xổ.
- Thuốc nhuận tràng làm mềm: Loại thuốc này hoạt động bằng cách bổ sung chất béo và nước vào phân để phân mềm hơn, đi đại tiện cũng thuận lợi hơn. Tuy nhiên, loại thuốc này mang đến hiệu quả khá chậm, khoảng 1 tuần sau khi sử dụng nên thường chỉ được chỉ định giảm thiểu tình trạng căng tức hậu môn sau sinh hoặc sau khi phẫu thuật.
- Thuốc nhuận tràng thẩm thấu: Bổ sung các hoạt chất để quá trình hydrat hóa diễn ra tốt hơn, nước từ các mô xung quanh thẩm thấu vào ruột nhiều hơn, nhờ đó lượng nước được giữ lại trong ruột tăng đáng kể, giúp phân mềm hơn và đi đại tiện dễ dàng hơn.
- Thuốc nhuận tràng kích thích: Được xem như loại thuốc điều trị táo bón cấp tốc, vì mang đến hiệu quả nhanh. Các hoạt chất của thuốc sẽ kích thích niêm mạc ruột và tăng quá trình hydrat hóa của phân để đẩy nhanh quá trình di chuyển của phân qua ruột.
Tác hại khi làm dụng thuốc nhuận tràng
Lạm dụng thuốc nhuận tràng có thể dẫn đến những hậu quả nguy hiểm, thậm chí cả tính mạng
Tuy nhiên, thực tế đáng buồn là loại thuốc này đang bị lạm dụng và không được sử dụng đúng mục đích. Ví dụ như tự mua thuốc nhuận tràng để uống mà không thông qua ý kiến bác sĩ, uống thuốc nhuận tràng trong nhiều ngày liên tiếp hoặc mua thuốc nhuận tràng để xổ chất thải và giảm cân cấp tốc… Điều này đã kéo theo nhiều hệ lụy nguy hiểm như:
- Ảnh hưởng không tốt lên màng nhày ruột và tăng nguy cơ mắc bệnh táo bón mãn tính
- Thuốc nhuận tràng có khả năng tăng tỷ lệ đào thải nước ra khỏi cơ thể, dẫn đến mất nước và kèm theo các triệu chứng như yếu cơ, chóng mặt, khát nước, không thể đi tiểu, nước tiểu sẫm màu, lú lẫn hoặc khô miệng.
- Sử dụng thuốc quá mức có thể phá vỡ sự cân bằng của các chất điện giải như kali, natri và canxi trong cơ thể, kéo theo sự rối loạn ở các các quan khác như tim, cơ bắp hay tiêu hóa.
- Thuốc nhuận tràng còn kích thích đường tiêu hóa làm việc quá sức, dẫn đến giảm dần các tín hiệu thần kinh và làm chậm các cơn co thắt cơ tiêu hóa. Lâu dần, cơ thể có khả năng bị nghiện và phải phụ thuộc vào thuốc nhuận tràng mới đào thải chất thải ra ngoài được.
- Mất nước mãn tính do lạm dụng thuốc nhuận tràng còn có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu và làm tổn thương niệu đạo. Đi kèm với bệnh lý này là các triệu chứng như nóng rát khi đi tiểu, đau bụng, tiểu ra máu và thường xuyên muốn đi tiểu.
- Thuốc nhuận tràng (đặc biệt là thuốc nhuận tràng kích thích) không chỉ ảnh hưởng đến cách hoạt động của hệ tiêu hóa mà còn ảnh hưởng đến các cơ quan khác tương tác với đường tiêu hóa như gan, thận, tụy hoặc tim. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây ra các bệnh lý như suy thận cấp, suy gan, viêm tụy, tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ.
- Việc sử dụng quá nhiều thuốc nhuận tràng có thể dẫn đến nhiều biến chứng liên quan đến đại tràng như căng thẳng đại tràng (sự giãn nở bất thường của ruột già) hay nhiễm trùng đại tràng, từ đó làm tăng nguy cơ ung thư ruột kết.
Uống thuốc nhuận tràng như thế nào mới hợp lý?
Chế độ dinh dưỡng giàu chất xơ sẽ thúc đẩy quá trình điều trị diễn ra trơn tru hơn
Vậy nên, khi uống thuốc nhuận tràng cần tuân thủ một số vấn đề sau:
- Các loại thuốc nhuận trạng nên được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ và không tự ý sử dụng thuốc quá 7 – 10 ngày, tốt nhất là từ 3 – 4 ngày.
- Không nên nhai thuốc khi uống vì có thể ảnh hưởng đến dạ dày.
- Trong khoảng thời gian dùng thuốc nên uống đủ 2 lít nước mỗi ngày, nhằm hạn chế tình trạng mất nước hoặc mất điện giải và gây rối loạn hệ tiêu hóa.
- Với các loại thuốc nhuận tràng bôi trơn bằng dầu khoáng thì không nên dùng trong vòng 2 giờ sau bữa ăn vì có thể ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa thức ăn và hấp thu chất dinh dưỡng, tốt nhất là uống trước khi đi ngủ.
- Không sử dụng thuốc đã hết hạn sử dụng hoặc thuốc không còn cần thiết.
- Hãy đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị nếu bị tình trạng kéo dài hoặc tái lại nhiều lần, nhưng việc dùng thuốc dường như không còn hiệu quả.
Ngoài ra, khi ăn uống cần bổ sung chế độ dinh dưỡng giàu chất xơ như ngũ cốc, rau củ và trái cây để thúc đẩy quá trình điều trị diễn ra trơn tru hơn. Các bài tập vận động nhẹ hoặc luyện tập đi đại tiện thường xuyên cũng là một trong những cách giúp ngăn ngừa lạm dụng thuốc nhuận tràng.
Tóm lại, sử dụng thuốc nhuận tràng vừa có lợi cho việc điều trị táo bón nhưng vừa có nguy cơ gây hại đến cơ thể. Cho nên, nhà thuốc Huy Mai hy vọng rằng, qua bài viết “nhuận tràng là gì” có thể giúp bạn hiểu hơn về loại thuốc này, đồng thời biết cách để sử dụng thuốc hợp lý và không gây tổn thương đến cơ thể.
Nhà thuốc Huy Mai với các dược sĩ chuyên môn cao sẽ giúp bạn hiểu hơn và sử dụng đúng cách thuốc nhuận tràng
Bên cạnh đó, nếu bạn đang muốn tư vấn sâu hơn về thuốc nhuận tràng, cũng như công dụng và liều dùng của loại thuốc này, hãy đến nhà thuốc Huy Mai – hệ thống nhà thuốc Bình Dương được thành lập vào năm 2008, với đội ngũ dược sĩ chuyên nghiệp, nhiều năm kinh nghiệm sẽ giúp bạn giải đáp tất tần tật thông tin và hướng dẫn chi tiết cách sử dụng để đảm bảo an toàn khi sử dụng thuốc nhuận tràng.
Hiện tại nhà thuốc Huy Mai có 5 cơ sở gồm:
- CS1: Số 58, đường Độc Lập, KP2, Phước Vĩnh, Phú Giáo, Bình Dương.
- CS2: 101 Đoàn Trần Nghiệp, Phú Cường, Thủ Dầu Một, Bình Dương.
- CS3: Số 01, đường ĐH 503, tổ 3, ấp Bình Tiến, xã An Bình, Phú Giáo, Bình Dương.
- CS4: Số 325, đường 30/4, Phú Thọ, Thủ Dầu Một, Bình Dương (Đối diện Co.opmart).
- CS5: Số 99, đường ĐH 507, xã Tân Hiệp, Phú Giáo, Bình Dương.
Nguồn tham khảo
Excessive Laxative Use
https://www.verywellhealth.com/excessive-laxative-use-5219453
Laxative (Oral Route)
https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/laxative-oral-route/proper-use/drg-20070683
Về tác giả
Với kinh nghiệm lâu năm trong nghề và mục tiêu vì sức khỏe khách hàng, dược sĩ Chung Hiếu hiện đang nắm giữ vai trò trong việc đào tạo, quản lý chuyên môn của dược sĩ. Mong muốn giúp dược sĩ hệ thống Huy Mai ngày càng ưu tú và vững chuyên môn hơn nữa.